Rak szyjki macicy to nowotwór złośliwy narządu rodnego kobiety, rozwijający się w szyjce macicy.

Częstość występowania

Rak szyjki macicy jest na świecie drugim co do częstości występowania nowotworem u kobiet. Rocznie zachorowania ocenia się na około 500 tysięcy kobiet, z czego umiera 233 tysiące kobiet.

Szczyt zachorowań przypada na 45.–59. rok życia.

W Polsce w ciągu roku zapada na raka szyjki macicy ponad 3000 kobiet.

W 2010 roku zmarło na niego 1735 kobiet i jeśli chodzi o wyleczalność tej choroby, stawia nasz kraj w ogonie krajów europejskich.

Niestety, ma to związek z brakiem systematycznych badań profilaktycznych i często zbyt późnym rozpoznaniem.

Objawy

We wczesnej postaci rak szyjki macicy najczęściej nie daje żadnych objawów przez wiele lat, dlatego tak bardzo ważne jest regularne wykonywanie badania cytologicznego, pozwalające rozpoznać do 80% przypadków choroby we wczesnym stadium.

Postacie bardziej zaawansowane mogą dawać objawy takie jak:

• krwiste plamienia, samoistne lub po stosunku

• obfite, często cuchnące upławy

• uczucie bólu (który pojawia się w zaawansowanych postaciach choroby)

Nowotwór może rosnąć w postaci guza i stopniowo wypełniać światło pochwy albo naciekać szyjkę macicy i rozrastać się w głąb tkanek miednicy. W najbardziej zaawansowanych postaciach nacieka sąsiednie narządy i może dawać przerzuty do innych narządów lub odległych węzłów chłonnych.

Zapobieganie

Rak szyjki macicy jest jednym z tych nowotworów złośliwych, których można uniknąć, wykonując okresowe badania profilaktyczne.

Najlepszym badaniem jest cytologia szyjki macicy.

Oprócz tego coraz częściej stosuje się badanie w kierunku nosicielstwa wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), uważa się bowiem, że rak szyjki macicy nie może się rozwinąć bez przewlekłej infekcji wirusem HPV.

Badaniem często rozstrzygającym wątpliwości wynikające z cytologii lub badań wirusa HPV jest kolposkopia szyjki macicy, pozwalająca zobaczyć zmiany będące wynikiem infekcji wirusem HPV lub wczesne zmiany komórek szyjki, określane jako dysplazja szyjki macicy i ewentualnie pobrać celowane wycinki z szyjki macicy.

Wprowadzenie w ostatnich latach szczepionki przeciwko wirusowi HPV zmniejsza ona ryzyko infekcji tym wirusem o ponad 75%. Zaleca się nią szczepić dziewczęta przed rozpoczęciem współżycia płciowego, najlepiej około 12. roku życia.

Dysplazja szyjki macicy

Częściej niż raka na szyjce macicy znajduje się zmiany określane jako dysplazja małego, średniego lub dużego stopnia. To one stanowią większość nieprawidłowych wyników badań cytologicznych. Są to zaburzenia rozwoju komórek nabłonka szyjki macicy mogące prowadzić do raka.

Wymagają one leczenia, które pozwoli uchronić kobietę przed rakiem szyjki macicy.

Przyczyny raka szyjki macicy

Mechanizm rozwoju raka szyjki macicy nie jest do końca poznany, ale nie ma wątpliwości co do czynników ryzyka rozwoju tej choroby:

• wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego

• duża liczba partnerów seksualnych

• duża (>5) liczba porodów

• palenie papierosów

• niski status socjoekonomiczny

• dysplazja szyjki macicy

Prawdopodobny wpływ mają również:

• stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych

• dieta uboga w antyoksydanty

• niektóre infekcje narządu rodnego (chlamydioza, rzeżączka, opryszczka, cytomegalia)

• infekcja wirusem HIV

Nie stwierdza się rodzinnej predyspozycji do występowania raka szyjki macicy.

Obecnie uważa się, że najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).

Jest ono całkowicie bezobjawowe, a dochodzi do niego głównie drogą płciową. Zakażenie przetrwałe może doprowadzić do zmian określanych jako dysplazja, a niekiedy do zezłośliwienia i rozwoju raka.

Infekcji wirusem HPV nie można wyleczyć.

Dlatego w takiej sytuacji bardzo ważna jest obserwacja, intensywne kontrole, a w przypadku rozwoju dysplazji zastosowanie odpowiedniego leczenia.

Odpowiednia modyfikacja stylu życia w połączeniu z regularnymi badaniami cytologicznymi i ginekologicznymi minimalizuje to ryzyko zachorowania.

Rozpoznanie

W celu rozpoznania raka szyjki macicy i określenia rodzaju nowotworu, pobiera się do badania wycinki z szyjki macicy. Ważne jest również badanie ginekologiczne pozwalające określić stopień zaawansowania choroby i możliwość leczenia. Wykonuje się również badania uzupełniające w celu wykluczenia przerzutów do innych narządów.

Metody leczenia

Zależą od stopnia zaawansowania nowotworu w chwili rozpoznania.

We wczesnych postaciach najlepsze wyniki uzyskuje się dzięki operacji. W takich sytuacjach, zwłaszcza u młodych kobiet, chcących zachować płodność, wystarczy usuniecie samej szyjki macicy i węzłów chłonnych miednicy, co daje szanse na naturalną ciążę. Najczęstszym zabiegiem pozostaje jednak tzw. radykalne wycięcie macicy z usunięciem węzłów chłonnych miednicy.

W Polsce jest nadal zbyt wiele przypadków rozpoznawanych w zaawansowanych, nieoperacyjnych stadiach, dlatego najczęściej stosowaną metodą leczenia raka szyjki macicy jest radioterapia, która wykorzystywana jest również jako leczenie dodatkowe po zabiegu chirurgicznym, czyli leczenie uzupełniające.

Chemioterapia jest istotna w leczeniu raka szyjki macicy jako tzw. radiochemioterapia. Stosuje się ją w małych dawkach jako dodatek do radioterapii. Wzmaga ona działanie promieniowania jonizującego na guz i poprawia wyniki leczenia w porównaniu z samą radioterapią. Samodzielna chemioterapia ma jednak ograniczone znaczenie w leczeniu raka szyjki macicy, ponieważ jest to nowotwór umiarkowanie wrażliwy na tę metodę. Stosuje się ją wyłącznie w przypadku choroby nieuleczalnej, gdy nie można zastosować innych metod.

Szanse wyleczenia

Regularne badania ginekologiczne i cytologiczne pozwalają na ogół rozpoznać chorobę w stadium przedrakowym.

Jeśli dochodzi do inwazji nowotworowej, zazwyczaj nie przekracza ona w tej grupie pacjentek 1. stopnia zaawansowania; daje to ponad 90% szans na wyleczenie.

Chorobę można wyleczyć radioterapią nawet w 3. stopniu zaawansowania – 5 lat przeżywa wówczas około 30–40% chorych.

Pojedyncze wyleczenia obserwuje się nawet w 4. stopniu choroby.

źródło: mp.pl

Gabinet Ginekologiczny

Jacek Marcinkowski

Gabinet Ginekologiczny

Jacek Marcinkowski

tel. +48 509 952 652